به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، کتاب «تئاتر و اسلام» اثری پژوهشی است که به بررسی تعامل میان هنر نمایش و فرهنگ اسلامی در دوره‌های مختلف تاریخی می‌پردازد. این کتاب با ترجمه مهدی چاوش‌ور منتشر شده و محور گفت‌وگوهای این نشست بود.

در ابتدای نشست، نصرالله قادری با اشاره به دیدگاه برخی نظریه‌پردازان غربی که اسلام را مخالف تئاتر می‌دانند، پرسشی درباره نسبت دین اسلام و هنر نمایش مطرح کرد. او گفت: چطور ممکن است دینی که در کتاب خود انسان را به تفکر دعوت می‌کند، با هنری که بر دیالوگ و اندیشه بنا شده، ناسازگار باشد؟

کارلسن در پاسخ تأکید کرد: مخالفت با تئاتر صرفاً مختص اسلام نیست و در همه ادیان چنین دیدگاه‌هایی وجود داشته است. به گفته او، در میان شیعیان علاقه بیشتری به هنرهای نمایشی دیده می‌شود و پیشینه تعزیه این موضوع را تأیید می‌کند.

غلامحسین دولت‌آبادی در ادامه بحث، با اشاره به دوره صفویه و ارتباطات گسترده آن دوره با غرب، مسئله تأثیرپذیری هنر نمایش در ایران از فرهنگ غرب را مطرح کرد. او گفت: به نظر من پیشینه تئاتر در اسلام، به‌ویژه در ایران، تحت تأثیر تئاتر غربی قرار گرفته است.

کارلسن در پاسخ گفت: کشورهای مختلف اشکال هنری خود را به شیوه‌های گوناگون گسترش داده‌اند و داستان‌گویی در جوامع مختلف، شکل‌های متفاوتی داشته است.

وی افزود: تأثیرپذیری متقابل امری طبیعی است و تقلید، یکی از پایه‌های قصه‌گویی است. با این حال، شواهد نشان می‌دهد تعزیه و آیین‌های مشابه، صدها سال در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف جریان داشته‌اند و دلیلی وجود ندارد که تصور کنیم این روایت‌ها صرفاً وام‌گرفته از غرب بوده‌اند.

سپس صادق رشیدی با طرح پرسشی درباره رویکرد این کتاب، گفت: آیا کتاب شما ادامه سنت شرق‌شناسی است؟ به نظر می‌رسد چنین رویکردی در آن دیده می‌شود. از سوی دیگر، سنت‌های نمایشی ریشه در فرهنگ مردمی دارند و هیچ‌گاه برای تولید نمایش خلق نشده‌اند. تعزیه هم بیشتر در خدمت قدرت قرار گرفته تا توسعه تئاتر. آیا شما تاریخ نوشته‌اید یا رابطه تئاتر و اسلام را معنا کرده‌اید؟

کارلسن در پاسخ به این سوال عنوان کرد: امیدوارم این کتاب ادامه شرق‌شناسی نباشد، بلکه چالشی برای آن باشد. تلاشم این بوده که نگاه یک‌سویه شرق‌شناسان را بازبینی کنم و روایتی تازه ارائه دهم.

نشست با ادامه گفت‌وگو میان حاضران و نویسنده ادامه یافت و در پایان، مجری نشست از مهمانان و مخاطبان تشکر کرد. این نشست فرصتی برای بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی و فلسفی نسبت میان تئاتر و آموزه‌های اسلامی فراهم کرد.